Fizjoterapia opadającej stopy

Odpowiednio prowadzone ćwiczenia mają istotny wpływ na: zwiększenie i utrzymanie zakresu ruchu w stawie, poprawę siły mięśniowej, równowagi ciała i krążenia w porażonej/niewładnej kończynie, zapobieganie urazom. Rehabilitacja w przypadku opadającej stopy zazwyczaj należy do długotrwałych i wymaga wykonywania dodatkowych ćwiczeń w warunkach domowych. Wśród metod stosowanych w Klinice HB, które są wykorzystywane do rehabilitacji opadającej stopy znajdują się: ćwiczenia, izometryczne, rozluźniające, wzmacniające, sensomotoryczne, krążeniowe, masaż (leczniczy, tkanek głębokich, poprzeczny), terapia punktów spustowych, rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, trening chodu. Wszystkie metody są dostosowane indywidulanie do pacjenta – zaawansowania schorzenia i możliwości fizycznych chorego.

W zakresie fizykoterapii, w zależności od jednostki chorobowej, która jest odpowiedzialna za opadanie stopy, jednym z głównych zabiegów jest elektrostymulacja porażonych/niedowładnych mięśni. Zadaniem stymulatora jest wytwarzanie impulsów elektrycznych, które stymulują nerwy do skurczu zajętych mięśni. Stymulacja ma największe znaczenie w początkowym etapie choroby i obok kinezyterapii zasadniczo wpływa na poprawę funkcji zajętych mięśni. Wśród inny zabiegów fizykoterapeutycznych znajdują się: ciepłolecznictwo (ciepło wpływa na przyśpieszenie regeneracji nerwu), prądy interferencyjne i diadynamiczne, jonoforeza.

Często niezbędne jest zaopatrzenie w ortezę ortopedyczną, której głównym celem jest poprawa jakości chodu pacjenta poprzez aktywne wspomaganie ruchu podnoszenia stopy. Wybór odpowiedniej ortezy jest podyktowany wieloma czynnikami, m.in. rodzajem schorzenia, stopniem zaawansowania choroby, siłą mięśniową kończyny dolnej, codzienną aktywnością pacjenta. Odpowiednio dobrana orteza poprawia jakość chodu oraz komfort życia pacjenta. Fizjoterapeuta prowadzący w Klinice HB, równocześnie z postępami w procesie rehabilitacji, zdecyduje w którym momencie pacjent może ograniczyć stosowanie danej ortezy lub np. wymienić ją na taką, która wymaga większego wysiłku mięśniowego ze strony pacjenta.

W rehabilitacji opadającej stopy należy pamiętać, że proces usprawniania zazwyczaj jest długi i wymaga cierpliwości ze strony pacjenta, ale jednocześnie jest niezbędny, ponieważ nie tylko przyspiesza regenerację uszkodzonego nerwu, ale również zapobiega powstawaniu różnych powikłań (np. zanikom mięśniowym, ograniczeniom ruchomości w stawie, nieprawidłowym wzorcom chodu i wtórnym uszkodzeniom aparatu ruchu).

Opadająca stopa

Opadająca stopa jest ogólnym określeniem problemu dotyczącego braku uniesienia (zgięcia grzbietowego) stopy. Opadanie stopy nie jest chorobą, a objawem schorzenia najczęściej o podłożu neurologicznym, mięśniowym lub urazowym. Charakterystyczne dla pacjenta z opadającą stopą jest wysokie unoszenie, podczas chodu, kolana zajętej („chorej”) kończyny w celu uniknięcia zaczepienia palcami stopy o podłoże – tzw. chód brodzący (koguci, koński). Problem dotyczy zazwyczaj jednej stopy, ale w zależności od przyczyny, może objąć obie kończyny. Opadająca stopa może mieć charakter tymczasowy lub stały.

Opadająca stopa – jakie są przyczyny?

  •  bezpośredni uraz nerwu strzałkowego – nerw strzałkowy odpowiada za unerwienie mięśni prostowników stopy. Jest najczęściej uszkadzanym nerwem w kończynie dolnej, a wynika to prawdopodobnie z jego powierzchownego położenia w okolicach szyjki głowy kości strzałkowej, ponieważ porażeniu/niedowładowi nerwu strzałkowego często towarzyszy uraz w okolicach głowy kości strzałkowej. Do uszkodzenia nerwu strzałkowego może dojść poprzez upadek, uderzenie, ucisk (np. gips) czy zabieg medyczny w okolicach przebiegu nerwu (np. endoprotezoplastyka stawu kolanowego czy biodrowego). Naruszenie nerwu strzałkowego może początkowo wiązać się z bólem lub drętwieniem wzdłuż goleni i grzbietowej części stopy, a dopiero później występuje opadanie stopy
  • ogromny dysbalans mięśniowy spowodowany podrażnieniem układu więzadłowego miednicy (rzadko się o tym mówi, ale w Klinice HB często bierzemy to pod uwagę w terapii, a zwłaszcza wtedy, gdy trudno określić przyczynę opadania stopy.
  •  uszkodzenia w obrębie Ośrodkowego Układu Nerwowego – opadanie stopy może być następstwem np. udaru, guza mózgu, stwardnienia rozsianego, urazu czaszkowo – mózgowego, urazu rdzenia kręgowego, ucisku na nerwy w kanałach kręgosłupa w następstwie np. zmian zwyrodnieniowych,  osłabienie mięśni – w wyniku takich jednostek chorobowych jak: dystrofia mięśniowa, stwardnienie zanikowe boczne czy rdzeniowy zanik mięśni dochodzi do stopniowego osłabienia grup mięśniowych, czego następstwem może być opadająca stopa
  •  zaburzenia metaboliczne (np. cukrzyca)
  •  czynniki toksyczne powodujące polineuropatie (np. poalkoholowa czy polekowa)

Oceniając uszkodzenie nerwu należy wyróżnić poniższe kategorie:

  • neuropraxia – należy do najlżejszych form uszkodzenia nerwu i ma najlepsze rokowania – struktura nerwu nie zostaje uszkodzona, tylko dochodzi do okresowego zaburzenia jego czynności np. poprzez ucisk czy naciągnięcie axonotmesis – ten sam typ uszkodzenia nerwu co w neuropraxii, jednak o dużo większej sile i dynamice. Dochodzi do uszkodzenia i zerwania najbardziej wrażliwych elementów nerwu – włókien osiowych i aksonów, ale osłonka mielinowa zachowuje swoją ciągłość. Regeneracja nerwu trwa długo, ale jest możliwa do osiągnięcia
  • neurotmesis – jest najcięższą formą uszkodzenia nerwu ponieważ dochodzi do całkowitego przerwania wszystkich elementów nerwu. Nerw wymaga odpowiednich warunków do regeneracji i zazwyczaj konieczna jest interwencja chirurgiczna. Leczenie usprawniające powinno być wdrożone bez zbędnej zwłoki, ponieważ w wyniku operacji powstaje blizna, która może zaburzyć prawidłowy proces regeneracji nerwu

Opadająca stopa – jakie są objawy?

Niezależnie od przyczyny, opadająca stopa charakteryzuje się określonymi objawami:

  • brak lub ograniczone możliwości wykonania stopą i palcami ruchu unoszenia (zgięcia grzbietowego)
  • zaniki mięśniowe na przebiegu nerwu
  • podczas chodu: nadmierne uginanie stawu kolanowego wysokie unoszenie kolana (chód brodzący) przesadnie kołyszący ruch bioder
  • brak możliwości stania i chodzenia na pięcie
  • mrowienie, drętwienie, ból, a nawet brak czucia na przebiegu nerwu
  • zaburzony proces ukrwienia kończyny, powodujący zmiany (nawet owrzodzenia) w obrębie skóry i paznokci

Opadająca stopa – proces diagnozowania

Typowy proces diagnostyczny opadającej stopy obejmuje:

  • wywiad z pacjentem
  • analiza historii choroby
  • badanie fizykalne
  • badania obrazowe (np. RTG, USG)
  • badanie elektromiograficzne lub elektroneurograficzne

Opadająca stopa – rehabilitacja w Klinice HB

Proces leczenia fizjoterapeutycznego w przypadku opadającej stopy jest uzależniony głównie od przyczyny powstania dolegliwości oraz czasu jaki upłynął od pojawienia się objawów (wcześnie wprowadzona rehabilitacja zwiększa szanse na powrót do sprawności). Rehabilitacja powinna towarzyszyć pacjentowi na każdym etapie leczenia, niezależnie czy niedowład jest niewielkiego stopnia czy doszło do porażenia i np. wskazana jest interwencja chirurgiczna.